Foto za: pl.wikipedia.org
Pierwszym panem na Nieświeżu z rodu Radziwiłłów był Mikołaj zwany Czarnym, a pierwszym ordynatem nieświeskim – Mikołaj Krzysztof zwany Sierotką. Ufundował on m.in. zamek oraz kościoły bernardynów i jezuitów. W dziejach Nieświeża zapisali się też Michał Kazimierz zwany Rybeńką i Karol Stanisław zwany Panie Kochanku. Z powodu zaangażowania się po stronie Napoleona kolejnego ordynata, Dominika Radziwiłła, dobra nieświeskie, ołyckie i mirskie zostały w 1812 r. zasekwestrowane, w maju 1813 r. zaś skonfiskowane. Po śmierci Dominika w 1813 r. o majątek zabiegał Antoni Henryk Radziwiłł, któremu udało się uzyskać w 1814 r. decyzję cara Aleksandra I przyznającą mu majoraty: Nieśwież, Ołykę i Mir. O majątki te, z finansowego punktu widzenia najważniejsze, troszczył się mniej niż o te pozostające pod panowaniem pruskim, w których stale mieszkał. Nieśwież odziedziczyli potomkowie Antoniego Henryka i Luizy, spośród których najwięcej zasłużyli się dla miasta i ordynacji Antoni Wilhelm i jego żona Maria Dorota de Castellane. W latach 1582-1600 Mikołaj Krzysztof Radziwił Sierotka w miejscu dawnych fortyfikacji polecił zbudować renesansowo-barokowy zamek na planie kwadratu, wg projektu Jana Marii Bernardoniego. Na zamek prowadziła brama z wieżą zegarową. Budowle te otoczono nowoczesnymi w tym czasie fortyfikacjami. Całość założenia dodatkowo ochraniały fosa i staw. W 1706 r., podczas wojny północnej, armia króla szwedzkiego Karola XII zajęła zamek i uszkodziła fortyfikacje. Kilka lat później Radziwiłłowie sprowadzili niemieckich i włoskich architektów, którzy odbudowali zniszczony zamek, równocześnie go powiększając i modernizując. Pomiędzy 1881 a 1886 r. posiadłość była po raz kolejny gruntownie odrestaurowana przez Antoniego Wilhelma Radziwiłła i jego francuską żonę Marię de Castellane. W 1886 r. gościł w Nieświeżu cesarz Wilhelm II, dla którego zorganizowano m.in. polowanie na niedźwiedzie. Zamek nieświeski w 1926 r. odwiedził marszałek Józef Piłsudski, który spotkał się z polskimi arystokratami, manifestując chęć współpracy z kołami ziemiańskimi. Po zakończeniu II wojny światowej Radziwiłłowie zostali wygnani z zamku, który władze przekształciły w sanatorium. Zamek był sukcesywnie ograbiany i niszczony. W 1997 r. rozpoczęto jego restaurację, tworząc kilka lat później Narodowe Muzeum-Rezerwat Historyczno-Kulturalny Nieświeża. W 2005 r. zespół rezydencjonalny został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
