Fundacja Trzy Trąby

Kolekcja

grafika

Ekslibris Ferdynanda Radziwiłła

papier; 1942
Rytował Tadeusz Cieślewski syn (1895–1944)

Ekslibris autorstwa wybitnego polskiego grafika okresu międzywojennego, Tadeusza Cieślewskiego syna, nawiązuje formą do tradycyjnych znaków książkowych eksponujących pozycję społeczną właściciela biblioteki. W arkadzie portalu zwieńczonego wolutowym szczytem, symbolizującego zamek w Ołyce (odnowiony dzięki staraniom księcia Ferdynanda), widnieje herb Radziwiłłów: czarny orzeł pod mitrą książęcą, na którego piersi znajduje się tarcza herbowa z trzema trąbami. Orzeł unosi się nad otwartą księgą, na której leży wiązka rózeg liktorskich z wystającym spomiędzy nich toporem – symbol prawa i administracyjnego porządku. Pośrodku zwieńczenia portalu umieszczony jest kartusz z Orłem Białym, przypominający o działalności Ferdynanda Radziwiłła jako posła i przewodniczącego Koła Polskiego w parlamencie Rzeszy oraz posła do Sejmu Ustawodawczego w niepodległej Polsce.
Księgozbiór księcia Ferdynanda, głównie o charakterze prawniczym i ogólnym, przewieziony został z Berlina do Nagłowic i tam uległ zniszczeniu w 1939 r. Wcześniej, w 1918 r., podobny los spotkał w zamku w Ołyce 6000 książek po dawnym kolegium ołyckim. Wnuk Ferdynanda, Michał Karol zamówił ten pośmiertny księgoznak (łac. napis w tłumaczeniu: Z książek niegdyś Ferdynanda Radziwiłła 1834–1926) za pośrednictwem kolekcjonera i badacza ekslibrisów Tadeusza Przypkowskiego, z myślą o oznaczeniu ewentualnych pozostałości biblioteki dziadka. Cieślewski nawiązał do pośmiertnego księgoznaku Bogusława Radziwiłła, miedziorytu z 1671 r. Najpierw w Jędrzejowie u Przypkowskiego, szukając najlepszego rozwiązania kompozycyjnego, sporządził kolejno pięć szkiców ekslibrisu, cztery na papierze, ostatni bezpośrednio na klocku z gruszy. Po opracowaniu klocka, wykonaniu odbitek próbnych i omówieniu koniecznych zmian przystąpił w Warszawie do ostatniego etapu pracy, wyrytował ekslibris w klocku bukszpanowym i wykonał z niego odbitki, ten egzemplarz jest jedną z nich.

twórca / wytwórnia

Rytował Tadeusz Cieślewski syn (1895–1944)

data powstania / znalezienia

1942

typ

grafika

tworzywo

papier

technika

drzeworyt

wymiary

12,5 × 7,5 cm

Zamek w Ołyce