Dwie chorągwie z monogramem księcia Karola Stanisława Radziwiłła i herbem Trąby. Okres, w jakim mogły zostać wykonane, należałoby umieścić w przedziale 1762–1780. Datę początkową wyznacza monogram książęcy (w tym roku zmarł ojciec księcia Karola), natomiast data końcowa odnosiłaby się do prób odbudowy stanu etatowego milicji po jej zredukowaniu podczas konfederacji barskiej. Ze względów finansowych,tj. z powodu zniszczenia majątków oraz książęcych długów, nigdy nie udało się tych planów zrealizować. Pewnego rodzaju kontynuacją milicji miałby być 8 Regiment Pieszy domu Radziwiłłów wchodzący w skład regularnych formacji. Z całą pewnością nie używał on jednak żadnej z opisywanych poniżej chorągwi. Ich rozmiary sugerują, że należały one do oddziałów piechoty. Ikonografię chorągwi uzupełnia chromolitografia z lat 1851–1858. Na jej podstawie można odtworzyć pierwotny wygląd chorągwi.Była ona uszyta z jasnoniebieskiej tkaniny jedwabnej (obecnie materiał jest wtórny). Kolor niebieski w piechocie miał długą tradycję i nawiązywał do „obłoczystej” barwy ubioru piechoty z czasów Stefana Batorego. Pośrodku znajduje się wizerunek Maryi ubranej w czerwoną suknię i niebieski płaszcz, stojącej na planecie. Prawą nogą Maria depcze księżyc, a lewą zielonego węża, który w pysku trzyma jabłko (zakazany owoc). Głowę jej oplata wieniec z dwunastu gwiazd. Wokół postaci widnieje napis po łacinie: MONSTRA TE ESSE MATREM (Okaż nam się Matką). Nad i pod postacią Marii umieszczono panoplia jak w lustrzanym odbiciu, przedstawiające halabardę, tarczę i chorągiew oplecione liśćmi wawrzynu i palmy. Przedstawienie Marii nawiązuje do Apokalipsy św. Jana (12,1), w której pojawia się „niewiasta obleczona w słońce, a księżyc pod jej stopami, a na głowie jej była korona z dwunastu gwiazd”.W narożnikach umieszczony jest herb książęcy Radziwiłłów w postaci czarnego orła pod mitra książęcą, na którego piersi umieszczono tarczę herbową niebieską z trzema trąbami. Herb okala wieniec z połączonych liści palmy i oliwki, symbolizujących zwycięstwo i radość (palma) oraz zgodę i pokój (oliwka). Tego typu motywy widnieją zarówno na chorągwiach z czasów panowania Augusta II, jak i jego syna Augusta III, a także na medalach pamiątkowych bitych od czasów Władysława IV Wazy. Kompozycje uzupełniają splecione ze sobą litery XKR (Xiążę Karol Radziwiłł). Monogram otoczony jest wieńcem z liści palmy i oliwki. Druga chorągiew z wizerunkiem Chrystusa ukrzyżowanego, wzdłuż jego ciała umieszczono napis po łacinie:In hoc signo vinces (Pod tym znakiem zwyciężysz). U stóp mniejszymi literami znajduje się łaciński napis Aut vincere aut mori (Albo zwyciężyć, albo umrzeć). Tego rodzaju napis był bardzo popularny na chorągwiach XVII i XVIII wieku, wskazywał na takie przymioty żołnierzy jak odwaga, honor i dzielność na polu bitwy. W czasie konfederacji barskiej (1768–1772) występował często nie tylko na chorągwiach, lecz także na pieczęciach i podkreślał oddanie sprawie. W rogach chorągwi naprzemiennie umieszczono inicjały oraz herb. Niestety nie sposób jednoznacznie stwierdzić, czy obie części chorągwi stanowiły kiedyś całość. Być może oba płaty stanową komplet, co oznaczałoby, że chodzi o chorągiew z silnie uwypuklonymi motywami religijnymi, typowymi dla lat 50–80. XVIII w.
Autor nieznany
1762–1780
tkaniny
jedwab
szycie, haftowanie
190 cm x 260 cm
